Vitalik MIT lisansını ihanet etti! Copyleft açık kaynak kurtarıcısıdır

Yazar: Vitalik, Ethereum kurucusu;

Derleme: AIMan@Altın Finans

Başlık: Vitalik: Neden şu anda Copyleft'i daha çok seviyorum

Ücretsiz ve açık kaynak yazılımda (ve daha geniş anlamda ücretsiz içerikte), telif hakkı lisansları esasen iki ana kategoriye ayrılmaktadır:

• Eğer içerik geniş izinli (permissive licenses, örneğin CC0, MIT) olarak yayınlanmışsa, herkes bunu herhangi bir amaçla almak, kullanmak ve yeniden dağıtmak için sınırsız şekilde yapabilir, muhtemelen sadece en azından bir atıf kuralına ihtiyaç duyacaktır.
• Eğer içerik Copyleft lisansı (örneğin CC-BY-SA, GPL) ile yayımlanmışsa, herkes kısıtlama olmaksızın kopyaları elde edebilir, kullanabilir ve yeniden dağıtabilir. Ancak, diğer eserleri değiştirerek veya birleştirerek türev eserler yaratıp dağıtıyorsanız, yeni eser de aynı lisansla yayımlanmalıdır. Ayrıca, GPL, herhangi bir türev eserin kaynak kodunu kamuya açık olarak yayımlanmasını da gerektirir ve bunun yanı sıra başka bazı gereklilikler de bulunmaktadır.

Özetle: Gevşek lisans, herkesle serbestçe paylaşmaya izin verirken, Copyleft lisansı yalnızca serbestçe paylaşmaya istekli olanlarla serbestçe paylaşmaya izin verir.

Ücretsiz ve açık kaynak yazılım ile ücretsiz içeriğin anlamını anlayacak kadar büyüdüğümden beri ve başkalarının faydalı bulabileceğini düşündüğüm bazı şeyler inşa ettiğimden beri, onların hayranı ve geliştiricisiyim. Geçmişte, gevşek lisanslama modellerine yöneliyordum (örneğin, blogum WTFPL lisansını takip ediyor). Son zamanlarda, Copyleft lisanslama modeline geçmeye başladım. Bu makale, bunu yapma nedenimi açıklıyor.

WTFPL tarafından önerilen bir yazılım özgürlük tarzıdır. Ancak tek tarz değildir.

Neden her zaman geniş izinleri destekledim

Öncelikle, eserimin benimsenmesini ve yayılmasını en üst düzeye çıkarmak istiyorum ve serbest lisansla yayınlamak buna yardımcı oluyor çünkü bu, birinin eserim üzerinde geliştirme yapmak istemesi durumunda herhangi bir sorunla ilgili endişelenmelerine gerek olmadığını açıkça belirtir. Şirketler genellikle projelerini serbest bir şekilde yayınlamaya isteksizdir, zira kendimi onların tamamen özgür yazılım cephesine katılmalarını ikna etme yeteneğine sahip görmüyorum, bu nedenle mevcut uygulamalarıyla gereksiz bir uyumsuzluktan kaçınmayı ve vazgeçmemeyi umuyorum.

İkincisi, genellikle felsefi bir açıdan telif hakkını (ve patentleri) sevmiyorum. İki kişinin özel olarak veri paylaşmasının, üçüncü bir tarafa suç işlemek olarak değerlendirilmesini sevmiyorum; çünkü onlar hiçbir şekilde temas etmemiş veya iletişim kurmamışlardır ve üçüncü taraftan hiçbir şey almamışlardır ("ödememek" ve "çalıntı yapmak" farklıdır). Eserlerin kamuya açık olarak yayımlanmasını yasal olarak netleştirmek oldukça karmaşıktır, birçok nedeni vardır, bu nedenle eserin telif hakkı korumasından kaçınmanın en temiz ve en güvenli yolu, gevşek izinlerdir.

"Kendi kendine karşı telif hakkını kullanma" Copyleft ilkesini çok takdir ediyorum - bu harika bir hukuki hile. Bazı açılardan, bu, liberalizmin felsefede sahip olduğu harika yönlerle oldukça benzerlik gösteriyor. Bir siyasi felsefe olarak, genellikle şiddet kullanımını yasaklayan bir anlayış olarak tanımlanır, ancak bir istisnası vardır: İnsanları diğer şiddet saldırılarından korumak. Sosyal bir felsefe olarak, bazen insanları zararlı etkilerden korumanın bir yolu olarak görüyorum, bu da özgürlüğü kendisi kutsal bir şey haline getiriyor; özgürlüğün kirletilmesi iğrençtir: İki kişi arasında sıradışı, karşılıklı rızaya dayalı bir cinsel ilişki olduğunu düşünseniz bile, onları sorgulayamazsınız, çünkü özgür bireylerin özel hayatına müdahale etmek başlı başına iğrençtir. Bu nedenle, prensipte, tarihteki örnekler göstermiştir ki, telif hakkına karşı duyulan nefret ile telif hakkını kendi kendine karşı kullanmak birbiriyle uyumludur.

Ancak, yazılı eserlerin Copyleft'i bu tanıma uyarken, GPL tarzı kod telif hakkı "kendi kendine karşı telif hakkı kullanma" basit kavramının ötesine geçiyor, çünkü telif hakkını başka bir amaç için, yani kaynak kodunu zorunlu olarak yayınlamak için rahatsız edici bir şekilde kullanıyor. Bu, bir çıkar amacı gütmeyen bir hedeftir, ancak yine de rahatsız edici bir telif hakkı kullanımıdır. AGPL gibi daha sıkı lisanslar için durum daha da vahimdir, çünkü bu lisanslar, türev eserlerin kaynak kodunun yayınlanmasını zorunlu kılar, hatta bu eserleri hiç yayınlamamış olsanız bile, yalnızca yazılım hizmeti (SaaS) üzerinden sağlasanız bile.

Farklı türde yazılım lisansları, türev eserler yaratan kişilerin kaynak kodunu paylaşma gereklilikleri açısından farklılık gösterir. Bazı lisanslar, her durumda kaynak kodunun yayınlanmasını zorunlu kılar.

Bugün neden Copyleft'e daha fazla heyecan duyuyorum

Desteklediğim hoşgörüden Copyleft'i desteklemeye geçişim, iki büyük dünya olayından ve bir felsefi dönüşümden etkilendi.

Öncelikle, açık kaynak ana akım haline geldi ve işletmelerin açık kaynağa yönelmesini daha uygulanabilir hale getiriyor. Birçok sektörden şirket açık kaynağı benimsiyor. Google, Microsoft ve Huawei gibi şirketler açık kaynağı benimsemiş durumda ve hatta açık kaynak, ana yazılım paketlerini oluşturuyor. Yapay zeka ve kripto teknolojileri gibi yeni ortaya çıkan sektörler, her zamankinden daha fazla açık kaynağa bağımlı.

İkincisi, kripto para alanındaki rekabet giderek daha da şiddetli hale geliyor, sadece kar amacı güdülüyor, bu nedenle insanların iyi niyetle eserlerini açık kaynak yapmalarını bekleyemiyoruz. Bu nedenle, açık kaynak argümanı sadece "hoşnut etmek" ile yetinmemeli; aynı zamanda, yalnızca açık kaynak yapmaya istekli olanlara kısmi kodu açarak "sert güç" ile de desteklenmelidir.

Aşağıdaki grafikten, iki tür baskının Copyleft'in göreceli değerini nasıl artırdığını görsel olarak anlayabilirsiniz:

Açık kaynak teşvikleri, ne gerçekçi ne de garanti olmadan en değerli hale gelir. Günümüzde, ana akım şirketler ve kripto para alanı bu durumdadır. Bu da Copyleft aracılığıyla açık kaynak teşvikinin değerini son derece yüksek kılar.

Üçüncüsü, Glenn Weil tarzı ekonomik argümanlar, süper lineer ölçek getirileri durumunda en iyi politikanın aslında Rothbard/Mises tarzı katı mülkiyet sistemleri olmadığını bana inandırdı. Aksine, en iyi politika gerçekten de projelerin olması gerekenin daha açık olmasını teşvik eden sıfırdan büyük, daha aktif bir yol almayı gerektiriyor.

Temel olarak, eğer ölçek ekonomisini varsayıyorsanız, basit matematiksel akıl yürütme ile sıfırdan büyük açıklığın, dünyanın nihayetinde tek bir aktör tarafından kontrol edilmemesinin tek yolu olduğunu görebilirsiniz. Ölçek ekonomisi, eğer sahip olduğum kaynaklar seninkinin iki katıysa, iki katından fazla ilerleme kaydedebileceğim anlamına gelir. Bu nedenle, gelecek yıl, örneğin senin kaynaklarının 2.02 katına sahip olacağım. Bu nedenle...

Sol taraftaki resim: Oran artışı. Başlangıçtaki küçük farklılık, sonunda küçük farklılıklar haline gelecektir. Sağ taraftaki resim: Ölçek ekonomisi büyümesi. Başlangıçtaki küçük farklılık, zamanla büyük farklılıklara dönüşecektir.

Tarihsel olarak, bu tür dinamik kontrolsüzlüğü önlemenin bir anahtarı, ilerlemenin yayılmasını engelleyemememizdir. İnsanlar şirketler arasında, ülkeler arasında hareket ediyor ve düşüncelerini ve yeteneklerini oraya taşıyorlar. Daha yoksul ülkeler, daha zengin ülkelerle ticaret yapabiliyor ve sıçrama büyümesi gerçekleştirebiliyor. Sanayi casusluğu her yerde mevcut. Yenilikçi buluşlar tersine mühendislik ile çözülüyor.

Ancak, son zamanlarda bu dengeyi tehdit eden birkaç eğilim ortaya çıktı ve aynı zamanda dengesiz büyümeyi baskılayan diğer faktörleri de tehdit ediyor:

• Teknolojik ilerlemeler her geçen gün daha da hızlanarak, süper indeks eğrilerinin hızı eskisinden çok daha hızlı hale gelmiştir.
• Ülke içindeki ve ülkeler arasındaki siyasi istikrarsızlık artıyor. Eğer haklarınızın korunacağından eminseniz, başkalarının sizi etkilemeden daha güçlü hale gelmesi size zarar vermez. Ancak zorlayıcı önlemlerin daha uygulanabilir ve tahmin edilmesi daha zor olduğu bir dünyada, birinin diğerlerinden daha güçlü hale gelmesi daha büyük bir risk taşır. Bu arada, ülkeler içinde hükümetlerin tekelleri sınırlama isteği de her zamankinden daha zayıf.
• Modern teknoloji, paylaşım hakkının olabileceği, ancak değişiklik ve kontrol hakkının dağılmadığı özel yazılım ve donanım ürünleri üretebilir. Tarihsel olarak, ürünlerin tüketicilere teslim edilmesi (ülke içinde veya ülkeler arasında) kaçınılmaz olarak inceleme ve tersine mühendislik için açılmasını gerektiriyordu. Bugün durum artık böyle değil.
• Ölçek ekonomisinin sınırlamaları, tarihsel olarak ekonomik kontrolsüz büyümeyi sınırlayan ana faktörlerden biri olmuştur, ancak günümüzde zayıflamaktadır. Tarihsel olarak, daha büyük varlıklar orantısız bir şekilde yüksek gözetim maliyetlerini üstlenmiş ve yerel talepleri karşılamakta zorluk çekmiştir. Son zamanlarda, dijital teknolojiler daha büyük ölçekli kontrol ve gözetim yapılarının mümkün olmasını yeniden sağladı.

Bu durum, şirketler ve ülkeler arasındaki güç dengesizliğinin devam etmesine, hatta kendini pekiştirme ve şiddetlendirme olasılığının artmasına neden olmuştur.

Bu nedenle, ilerlemenin yayılmasını daha teşvik edici veya zorlayıcı bir eylem haline getirmek için daha fazla çaba göstermeyi giderek daha fazla destekliyorum.

Son zamanlarda, çeşitli ülkelerin hükümetleri tarafından çıkarılan bazı politikalar, daha yüksek düzeyde bir yaygınlaştırmayı aktif olarak teşvik etmeye çalıştığı şeklinde yorumlanabilir:

• Avrupa Birliği standartları (örneğin son USB-C), diğer teknolojilerle iyi bir uyum sağlamayan özel ekosistemler oluşturmayı daha da zorlaştırıyor.
• Çin'in teknoloji transferi kuralları
• Amerika Birleşik Devletleri, rekabet yasağı anlaşmalarını yasakladı. Bu anlaşmayı destekliyorum çünkü şirket içindeki "gizli bilgi" kısmını açık kaynak hale getiriyor; böylece çalışanlar bir şirketten ayrıldıklarında orada öğrendikleri becerileri başkalarına fayda sağlamak için kullanabiliyorlar. Gizlilik anlaşmaları bu uygulamayı kısıtlıyor, ancak pratikte şans eseri birçok boşluk var.

Bana göre, bu tür politikaların dezavantajları genellikle hükümetlerin zorlayıcı politika doğasından kaynaklanmaktadır; bu, yerel siyaset ve ticari çıkarlar lehine olan haber türlerini teşvik etme önceliği vermektedir. Ancak, bu tür politikaların avantajları ve dezavantajları, daha yüksek düzeyde yayını teşvik edebilme yetenekleridir.

Copyleft, sadece onun üzerine inşa ettiğiniz herhangi bir içeriğin kaynak kodunu paylaşmaya istekli olduğunuzda, bu kodları yasal olarak kullanmanıza izin veren büyük bir kod havuzu (veya diğer yaratıcı ürünler) oluşturur. Bu nedenle, Copyleft, yukarıda belirtilen politikaların avantajlarından yararlanırken, birçok dezavantajından kaçınmanın yanı sıra, yayılma konusunda çok geniş ve tarafsız bir teşvik yöntemi olarak görülebilir. Bunun nedeni, Copyleft'in belirli bir aktörü desteklememesi ve merkezi planlayıcılara proaktif olarak parametreleri belirleme rolü yaratmamasıdır.

Bu argümanlar mutlak değildir; bazı durumlarda, bir şeyin gerçekten herkes tarafından benimsenme olasılığını en üst düzeye çıkarmak için esnek bir lisanslama yöntemi benimsemek değerlidir. Ancak genel olarak, günümüzde Copyleft'in faydaları 15 yıl öncesine göre çok daha fazladır, 15 yıl önce esnek lisanslama benimseyecek projeler şimdi en azından Copyleft'i düşünmelidir.

Bugün, bu sembol maalesef tamamen alakasız bir anlamı temsil ediyor. Ama gelecekte, belki de açık kaynaklı otomobillere sahip olabiliriz. Belki de Copyleft donanımı bunu başarmamıza yardımcı olabilir.