Cấu trúc pháp lý của DAO: Bắt đầu từ vụ kiện của CFTC Hoa Kỳ đối với DAO

Tóm tắt

Gần đây, Ooki DAO đã gặp phải một vụ kiện, và các thành viên tham gia bỏ phiếu có thể cần phải chịu trách nhiệm chung. Mặc dù tình huống này gây sốc, nhưng đã được dự đoán từ lâu trong giới pháp lý. DAO không phải là vùng đất pháp lý ngoài vòng pháp luật, khi trách nhiệm pháp lý phát sinh, DAO không có thực thể sẽ mang lại rủi ro lớn cho các thành viên. Nhiều DAO đang tìm cách thiết lập cấu trúc pháp lý trưởng thành hơn, với các lựa chọn phổ biến như công ty trách nhiệm hữu hạn, quỹ, hiệp hội phi lợi nhuận không có pháp nhân và quỹ tín thác mục đích đặc biệt, tùy theo đặc điểm kinh doanh khác nhau.

Phần đầu tiên

Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Hoa Kỳ (CFTC) đã công bố hành động thực thi đối với giao thức DeFi bZx vào ngày 23 tháng 9. CFTC cáo buộc giao thức này cung cấp giao dịch hợp đồng tương lai có đòn bẩy và ký quỹ một cách bất hợp pháp, thực hiện các hoạt động mà chỉ các nhà môi giới hợp đồng tương lai đã đăng ký (FCM) mới được phép thực hiện, và không thực hiện các yêu cầu quản lý tài chính như KYC. Do đó, CFTC đã kiện bZeroX, LLC cùng với hai người sáng lập giao thức bZx và đề xuất mức phạt hòa giải 250.000 USD cho mỗi bên.

Đồng thời, CFTC quyết định khởi kiện dân sự đối với DAO đứng sau bZx, lý do là vào ngày 23 tháng 8 năm ngoái, đội ngũ bZx đã chuyển giao quyền kiểm soát giao thức cho bZx DAO (sau này đổi tên thành Ooki DAO) để tránh sự quản lý, và quảng bá trong cộng đồng rằng cách làm này có thể tránh được sự quản lý. Mục đích của vụ kiện bao gồm yêu cầu bồi thường, hoàn trả lợi nhuận bất hợp pháp, phạt dân sự, cấm giao dịch và đăng ký, cũng như cấm các hành vi vi phạm khác đối với CEA và các quy định của CFTC.

Hành động này đã gây ra sự chỉ trích rộng rãi trong giới Web3, ngay cả bên trong CFTC cũng có sự khác biệt. Ủy viên CFTC, Summer K. Mersinger đã công khai bày tỏ sự phản đối và đăng ý kiến của mình trên trang web của CFTC. Bà cho rằng, hành động của cơ quan thực thi pháp luật đối với DAO và các thành viên của nó đang xâm nhập vào một lĩnh vực pháp lý chưa được biết đến, quyết định này thiếu cơ sở pháp lý rõ ràng và chưa được tham khảo ý kiến rộng rãi.

Bài viết này không đi sâu vào việc bZx có vi phạm hay không và vi phạm như thế nào, mà tập trung vào cấu trúc pháp lý của DAO và trách nhiệm tương ứng.

Hành động của CFTC lần này đã gây ra chấn động lớn trong lĩnh vực DAO, lý do chính là các thành viên của DAO đứng sau giao thức bZx có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý trực tiếp. Hiện tại, tiêu chí để xác định xem có phải là thành viên hay không là đã tham gia bỏ phiếu trong DAO, vì bỏ phiếu đại diện cho việc tác động đến hoạt động của tổ chức. Mặc dù điều này có vẻ phi lý, nhưng trong quá khứ đã có vô số chuyên gia pháp lý cảnh báo về khả năng xảy ra tình huống này, tức là nếu một DAO không có thực thể pháp lý, khi cần phải chịu trách nhiệm, có thể bị coi là một công ty hợp danh thông thường, dẫn đến tất cả các thành viên DAO đều phải chịu trách nhiệm liên đới vô hạn. Đây là một trong những lý do quan trọng nhất khiến các DAO hiện nay đang tích cực thúc đẩy việc đăng ký thực thể.

Mặc dù trước đây hầu hết mọi người nhận thức được rủi ro này, nhưng gần như không ai nghĩ rằng các thành viên DAO sẽ thực sự chịu trách nhiệm liên đới. Một mặt, phần lớn các loại DAO cộng đồng thậm chí còn chưa xây dựng được các hoạt động cơ bản, tự cho rằng rủi ro không lớn, vì vậy thiếu ý thức khẩn cấp về rủi ro. Mặt khác, để thực sự thực hiện các hình phạt đối với các thành viên DAO, độ khó trong việc thi hành là rất lớn. Phần lớn các thành viên DAO là ẩn danh, chỉ có một địa chỉ. Làm thế nào để theo dõi, chi phí thi hành cao như thế nào? Trừ khi có các vụ án lớn cần FBI can thiệp, nếu không thì ai sẽ bỏ ra nhiều công sức để truy tìm hàng ngàn địa chỉ ẩn danh trải rộng trên toàn cầu chỉ vì một khoản tiền phạt nhỏ. Ngay cả khi chỉ truy cứu các địa chỉ đã bỏ phiếu, nói chung, tổng hợp vài đề xuất cũng có hàng trăm địa chỉ. Mọi người đều nghĩ rằng pháp luật không trách nhiều người, và đều tự cảm thấy không có gì phải áy náy.

Sự kiện này mặc dù đã tạo ra một tiền lệ nguy hiểm, nhưng theo đánh giá cá nhân, có lẽ chỉ là tiếng sấm to mà mưa nhỏ, chủ yếu là nhằm mục đích đe dọa. Mục tiêu chính là cảnh báo các nhà điều hành của các giao thức DeFi, đừng nghĩ rằng việc chuyển quyền điều hành cho DAO có thể tránh được trách nhiệm, đồng thời cũng nhắc nhở cộng đồng đừng dễ dàng nhận lấy trách nhiệm. CFTC trong tuyên bố cũng đã đề cập, "Các hành động này là một phần của nỗ lực rộng lớn hơn của CFTC để bảo vệ khách hàng Mỹ trong môi trường tài chính phi tập trung đang phát triển nhanh chóng."

Sự kiện lần này giúp mọi người nhận thức rõ hơn về một thực tế: Trong hệ thống pháp luật hiện hành, DAO cần, và cũng sẽ được yêu cầu chịu trách nhiệm pháp lý tương ứng.

Do đó, đối với DAO, việc hình thành một cấu trúc pháp lý tổ chức hoàn thiện hơn vào thời điểm thích hợp (càng sớm càng tốt) gần như trở thành một lựa chọn bắt buộc. (Tất nhiên, sẽ có một số DAO theo đuổi tính nguyên thủy của tiền mã hóa, từ chối chấp nhận quản lý, và đạt được khả năng chống kiểm duyệt thông qua nhiều thiết kế khác nhau. Những DAO này chắc chắn sẽ tồn tại lâu dài trong thế giới tiền mã hóa, nhưng có thể không trở thành hình thức chủ đạo.)

Một lần nữa xem xét những bất lợi của việc không đăng ký thực thể, nếu bạn không phải là người lần đầu tiên quan tâm đến hướng này, có thể bạn đã thấy những lời giải thích tương tự ở nhiều nơi, chủ yếu có ba điểm:

1. DAO không có thực thể có thể bị coi là công ty hợp danh thông thường, các thành viên trong một số trường hợp có thể phải chịu trách nhiệm vô hạn liên đới. Đây chính là tình huống mà bZx đang phải đối mặt.

2. Rủi ro thuế, trong trường hợp không có thực thể, thành viên có thể phải chịu trách nhiệm thuế mà lẽ ra không thuộc về mình trong một số tình huống cụ thể, ngay cả khi cá nhân không nhận được bất kỳ lợi ích nào.

3. Hoạt động của thế giới ngoài chuỗi bị hạn chế, không có thực thể đôi khi rất khó tương tác với thực thể của thế giới truyền thống, chẳng hạn như ký hợp đồng. Trong khi đó, nhiều hoạt động kinh doanh của DAO đã vượt ra ngoài phạm vi trên chuỗi, bước vào thế giới ngoài chuỗi.

Bất kỳ vấn đề nào ở trên đều sẽ có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển lâu dài của DAO.

Phần thứ hai

Vậy, nếu muốn đăng ký, thì nên đăng ký ở đâu, đăng ký loại nào?

Dưới đây là một số giải pháp phổ biến để tham khảo:

Công ty TNHH ( LLC )

Tại Mỹ, DAO có thể đăng ký dưới dạng công ty trách nhiệm hữu hạn (LLC), giúp nó hoàn toàn tuân thủ pháp luật Mỹ và các yêu cầu về thuế sau đó. Tại Mỹ, công ty trách nhiệm hữu hạn có thể được các thành viên quản lý, không cần có hội đồng quản trị, giám đốc hoặc lãnh đạo, đặc điểm này giúp LLC dễ dàng được DAO sử dụng. Bang Delaware, Wyoming và một số nơi khác đã rõ ràng chấp nhận việc đăng ký tổ chức dạng DAO dưới hình thức LLC.

LLC có thể được thành lập với mục đích kiếm lợi, thường là để đầu tư vào DAO. Mặc dù vẫn chưa có quy định rõ ràng, nhưng hầu hết yêu cầu thành viên phải là nhà đầu tư đủ điều kiện và giới hạn số lượng thành viên tối đa là 99 người. Như vậy, ngay cả khi trong tương lai phải đối mặt với quy định, cũng có thể đảm bảo tuân thủ ở mức cao nhất.

Cũng có một số nhóm đầu tư đăng ký LLC nhưng tự định nghĩa mình là câu lạc bộ đầu tư (Investment Club). Điều này có thể được coi là phiên bản đơn giản của Venture DAO. Tên này không được sử dụng ngẫu nhiên, SEC có quy định rõ ràng về việc những loại nhóm nào được coi là câu lạc bộ đầu tư, nếu một tập thể đầu tư đáp ứng các điều kiện của câu lạc bộ đầu tư, thì có thể không bị SEC quản lý. Nhưng mọi thứ đều có cái giá của nó, câu lạc bộ đầu tư cũng có giới hạn tối đa 99 người, và yêu cầu phiền phức nhất là tất cả các thành viên đều phải tham gia chủ động vào từng quyết định đầu tư. Ngay cả khi chỉ một thành viên không tham gia vào một giao dịch đầu tư nào đó, điều đó cũng có thể bị SEC coi là vi phạm.

Gần đây, một tổ chức khác đã đưa ra khái niệm sDAO, nó sẽ cho phép tăng giới hạn thành viên lên 499 người và thực hiện các khoản đầu tư vào các loại hình cụ thể với điều kiện phải tuân thủ quy định, nhưng yêu cầu tất cả các thành viên tham gia đều là công dân Mỹ. So với đó, LLC không có giới hạn quốc tịch đối với các thành viên. Hiện tại, kế hoạch này vẫn đang trong quá trình xác minh và chưa có nhiều chi tiết.

Đầu năm nay, Quần đảo Marshall đã sửa đổi "Luật về các thực thể phi lợi nhuận", cho phép bất kỳ DAO nào đăng ký hoạt động như một công ty trách nhiệm hữu hạn phi lợi nhuận tại quốc gia này, đồng thời được hưởng miễn thuế. Luật này cho phép đăng ký trong trường hợp một cá nhân riêng lẻ chịu trách nhiệm cho toàn bộ DAO. Đây là phiên bản offshore của cấu trúc Mỹ, nhưng không bị ràng buộc bởi luật liên bang Mỹ. Mặc dù LLC phiên bản Marshall có thể hoạt động kinh doanh bình thường, nhưng không được phân chia thu nhập hoặc lợi nhuận cho các thành viên DAO, do đó không áp dụng cho các loại DAO đầu tư.

Quỹ nước ngoài

So với việc đăng ký DAO như một công ty TNHH, hiện có nhiều lựa chọn hơn để đăng ký quỹ tại các địa điểm khác nhau trên thế giới. Lợi thế của quỹ là nó có thể là "không có chủ sở hữu", điều này sẽ giảm trách nhiệm pháp lý của đội ngũ sáng lập trong trường hợp xảy ra sự cố. Các địa điểm phổ biến để thành lập quỹ trên bờ là Thụy Sĩ và Singapore. Chúng cung cấp sự bảo vệ pháp lý tốt, nhưng DAO cần phải nộp thuế cho thu nhập. Các địa điểm đăng ký ngoài khơi thường là Quần đảo Cayman, BVI, v.v. Trong đó, Quần đảo Cayman thân thiện với việc phát hành token, đây cũng là lựa chọn của khá nhiều DAO hiện nay. Sự khác biệt chính giữa quỹ trên bờ và ngoài khơi là quỹ ngoài khơi có miễn thuế. Quỹ được quản lý bởi hội đồng hoặc ban giám đốc, điều này ở một mức độ nào đó hy sinh mức độ phi tập trung, tuy nhiên, những người nắm giữ token có thể hướng dẫn hội đồng hoặc ban giám đốc hành động thông qua việc bỏ phiếu. Quỹ đã được các tổ chức liên quan đến blockchain sử dụng rất nhiều trước khi DAO trở nên phổ biến, mọi người tương đối quen thuộc với mô hình này.

Hợp tác xã hữu hạn (LCA)

LCA là một sự kết hợp giữa hợp tác xã truyền thống và công ty trách nhiệm hữu hạn (LLC), cung cấp sự linh hoạt lớn hơn so với hợp tác xã truyền thống, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư. LCA có thể cấu trúc tốt các quy chế quản trị của DAO và điều lệ hiệp hội, chấp nhận quyền biểu quyết của các loại người tham gia khác nhau, đồng thời tuân thủ các nguyên tắc hợp tác. Bang Colorado có một bộ luật tương đối hoàn thiện dành cho LCA, do đó đã nhận được sự công nhận từ nhiều DAO.

Hiệp hội phi pháp nhân phi lợi nhuận (UNA, Unincorporated Nonprofit Association)

UNA là hình thức mới mà mọi người đã chú trọng khám phá trong năm qua. UNA cho phép xác định thành viên rất linh hoạt, cho phép thành viên ẩn danh, cho phép lưu thông thuận tiện, những đặc điểm này phù hợp tốt với các DAO dạng cộng đồng hiện có. UNA có thể kinh doanh các hoạt động có lợi nhuận, nhưng toàn bộ tổ chức cần duy trì tính phi lợi nhuận, vì không thể có việc phân chia lợi nhuận. Tuy nhiên, UNA là một thực tiễn tương đối mới, và hiện tại sự hiểu biết về UNA ở các bang của Mỹ cũng không giống nhau, thiếu các tiền lệ tương ứng, điều này có thể dẫn đến việc UNA không được công nhận trong một số trường hợp cụ thể, từ đó gây ra rủi ro. Ngoài ra, UNA phù hợp hơn với những nhân sự chính và hoạt động kinh doanh dựa vào DAO ở Mỹ, tổ chức cần nộp thuế tại Mỹ.

Ủy thác mục đích đặc biệt

Hình thức của quỹ tín thác mục đích đặc biệt thường là DAO chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ tài sản cho người ủy thác và ủy thác cho người ủy thác thực hiện các hoạt động kinh doanh thông qua hợp đồng tín thác. Điều này không chỉ giải quyết vấn đề của các thực thể ngoại tuyến mà còn bảo vệ các thành viên DAO và người ủy thác khỏi trách nhiệm hữu hạn. Một trong những vấn đề chính khi đưa cấu trúc pháp lý vào DAO là việc tuân thủ các quy định được thiết kế cho các tổ chức truyền thống có thể gây tổn hại đến tính phi tập trung và tự do của DAO. Đặc biệt, hầu hết các cấu trúc pháp lý đều yêu cầu sự chấp thuận của chính phủ để hoàn thành. Tuy nhiên, quỹ tín thác mục đích đặc biệt được thành lập theo luật của Đảo Guernsey đã loại bỏ vấn đề này. Nó không cần sự chấp thuận của chính phủ và không cần duy trì báo cáo. Quỹ tín thác này có hiệu lực khi xảy ra việc chuyển nhượng tài sản theo hợp đồng tín thác. Nhưng các tình huống ứng dụng của quỹ tín thác mục đích đặc biệt chủ yếu là đại diện cho ủy ban hoặc SubDAO trong DAO để thực hiện các công việc cụ thể, việc đóng gói toàn bộ DAO thành cấu trúc tín thác hiện vẫn đang chờ khám phá.

Tất cả các phương án đã thảo luận ở trên đều giải quyết được ba vấn đề mà ban đầu đã được đưa ra. Nhưng trên cơ sở đó, mỗi phương án lại có những đặc điểm riêng. Cấu trúc pháp lý của DAO trong thiết kế thực tế thường phải thích ứng với các tình huống phức tạp, các yếu tố cần xem xét bao gồm khu vực quốc gia của các thành viên tham gia chính, cấu trúc quản trị mong muốn, mức độ phi tập trung, hướng kinh doanh chính, quy mô và tính bền vững của các thành viên DAO, chiến lược Token, chiến lược SubDAO, chi phí đăng ký, v.v.

Cấu trúc pháp lý của DAO và các thực tiễn liên quan là một lĩnh vực rất mới, vẫn chưa hình thành được sự đồng thuận chung và các thực hành tốt nhất, cần được khám phá thêm.

Tác giả không phải là người hành nghề luật, bài viết này không cấu thành bất kỳ lời khuyên pháp lý nào, một số nội dung có thể có sai sót.